Konsekwencje i skutki doświadczenia wykorzystania seksualnego
Omawiając możliwe konsekwencje bycia ofiarą wykorzystania seksualnego należy też brać pod uwagę całą gamę czynników pośrednich, związanych z rozwojem osoby przed i po wykorzystaniu seksualnym oraz czynniki i warunki chroniące bądź przeciwnie osłabiające osobę w jej rozwoju.
“W sferze emocjonalnej będą to: odczucie bycia winnym, poczucie wstydu, ambiwalentne uczucia w stosunku do sprawcy, posługiwanie się zaprzeczeniem, niepokój i nieład emocjonalny, minimalizacja uczuć, lekceważenie ich lub „uśmiercanie”, blokada emocjonalna, brak zaufania do własnych uczuć, poczucie zafałszowania, kłopot z identyfikacją i wyrażaniem własnych uczuć (złości, smutku, szczęścia), problem z przyjmowaniem uczuć od innych, kochliwość lub oziębłość emocjonalna, nienawiść do siebie, objawy dysforii (zagubienia, pobudzenia, pustki i niewypowiedzianej samotności, nerwowości, wybuchów złości, przygnębienia i smutku), stany depresyjne, poczucie bezsilności, bezradności, poczucie izolacji i inności, odczucie braku bezpieczeństwa, utrata poczucia sensu czegokolwiek, lęk przed tym, że samemu można stać się sprawcą przemocy.
W stosunku do siebie: niepamięć (odczuwanie skutków, ale nie pamiętanie przyczyny), uruchomienie szeregu mechanizmów obronnych, niezadowolenie z siebie, upokarzanie siebie, schemat winy i kary w razie niepowodzeń w życiu, niedostrzeganie i niedocenianie dobrych stron własnego charakteru, zaniżanie swoich możliwości i talentów, niewiara w siebie, poczucie, że nadaję się tylko do „tego”, pragnienie bycia niewidocznym, skrytość, niedowierzanie sobie (również w sferze pamięci tego, co się stało), przekonanie, że trzeba być silnym, nie płakać, nie rozczulać się nad sobą, stawianie sobie wysokich wymagań, siła i zdecydowanie w podejmowanych obowiązkach, choć jednocześnie odczucie słabości i lęku, przekonanie o małym znaczeniu własnych problemów i radzenie sobie samemu, lęk przed proszeniem o pomoc, zależność poczucia własnej wartości od zdania innych, wpływ samopoczucia i zachowania innych na stan psychiczny, przejawianie skłonności do oceniania siebie według standardów innych, łatwe przyjmowanie na siebie winy innych, nadmierne obwinianie siebie, pustka wywołana brakiem pewnych zachowań dziecka (zawsze dorosły), brak troski o siebie (zdrowie, wypoczynek), nie dbanie o swój wygląd lub wszystko, jak spod igły, ukrywanie swojej kobiecości lub prowokacyjny ubiór, narażanie się na niebezpieczeństwa.
W zachowaniu: nadaktywność, pracoholizm, obowiązkowość, zachowania pasywne, wycofanie, perfekcjonizm, kłamstwa, uzależnienia jako zagłuszenie bólu, widoczna na zewnątrz pewność siebie wynikająca z przekonania, aby nie mówić o swoich problemach, aktorstwo (wewnątrz może być piekło emocjonalne, ale osoba nie da nic po sobie poznać).
W relacjach z ludźmi: kłopoty z umiejętnością polegania na innych i przyjmowania od nich pomocy, wielka ostrożność w objawianiu siebie, życie w milczeniu o sobie, nie powierzanie się, lęk przed odrzuceniem i zranieniem przez innych, zwłaszcza przy bliższym poznaniu, wpływ doznanej krzywdy na dobór partnera (lgnięcie do lub odrzucanie określonych typów ludzi), budowanie relacji ambiwalentnych (mieszanina miłości i nienawiści, szczęścia i cierpienia), wątpienie w posiadanie własnych praw w związkach, impulsywne zawieranie i przerywanie związków, brak umiejętności stawiania granic, w doświadczeniu agresji wchodzenie w rolę ofiary, lojalność wobec innych, umiejętność dochowania tajemnicy (nawet jeśli jest to ponad możliwości i rani), branie odpowiedzialności za uczucia bądź zachowania innych, emocjonalna i fizyczna ochrona innych własnym kosztem, podejmowanie decyzji odnośnie do swojego życia, które charakteryzują się chęcią zaspokojenia oczekiwań innych, trudności z asertywnością (doskonały materiał na „ludzi choinki”), lęk przed wypowiedzeniem własnego zdania innego od zdania innych, czy też własnej odmiennej opinii (łatwo ustępują), ignorowanie potrzeb i wartości własnych, zdolność do wielkiej ofiary ze względu na dobro innych, zabieganie o to, aby być potrzebnym innym, stawianie innym wysokich wymagań, odrzucanie współdziałania, duża samodzielność w działaniu, tolerowanie nadużyć seksualnych, prowokowanie seksualne, wstręt, nienawiść do mężczyzn (lub kobiet – w zależności od płci krzywdziciela), przy równoczesnej fascynacji męskością lub kobiecością.
W stosunku do ciała: fizyczne objawy u dziecka nie związane z przyczyną medyczną (np. choroby przenoszone drogą płciową, defloracja), poczucie zdradzenia ze strony ciała, utraty kontroli, wstręt i nienawiść wobec własnego ciała, brak kontaktu z własnym ciałem i szacunku do ludzkiego ciała w ogóle, unikanie dotyku i jednoczesne pragnienie bycia przygarniętym/przygarniętą (przyzwolenie nawet na zły dotyk), niespokojny sen (koszmary) lub ucieczka w sen, spanie więcej niż potrzeba, spięta, zblokowana, skurczona postawa ciała, sztywność, ukrywanie swojego piękna (kopciuszek), eksponowanie swojej seksualności, negowanie potrzeb organizmu, wysoka tolerancja na ból, objawy somatyczne (bóle głowy, brzucha, zaburzenia łaknienia), uzależnienie od używek, samookaleczenia, pragnienia i zachowania samobójcze, ale też ogromna wola i siła życia.
W sferze seksualnej: kłopoty z tożsamością seksualną, trudności w zaakceptowaniu własnej płci, nadmierna wstydliwość albo bezwstyd, brak zainteresowania seksem, wstręt do seksu lub przemożne pragnienia działania seksualnego, brak kontroli nad pragnieniami seksualnymi, natrętne retrospekcje działania seksualnego, zafascynowanie aktami przemocy seksualnej, zachowania związane z przemocą seksualną, odczuwanie bólu podczas stosunków płciowych, poczucie winy z powodu przyjemności podczas stosunku, niemożność osiągnięcia orgazmu, rozdarcie pomiędzy abstynencją seksualną, a przemożnym pragnieniem działania seksualnego (podejmowanym działaniem), uzależnienie od seksu lub rozpaczliwa abstynencja, masturbacja, rozwiązłość lub prostytucja („mogę zeszmacić się już do końca”), seksualizacja związków, niechciane ciąże (aborcje).
mgr Krystyna Aleksandra Dudzis